Μπήκες μόνος σου στη μαύρη λίστα

Μερικές απλές σκέψεις σχετικά με το γιατί η λίστα για την ανάδειξη των βουλευτών μάλλον δεν είναι η καλύτερη λύση.

Ο Πρωθυπουργός εδώ και αρκετό καιρό έχει ανακινήσει το θέμα του εκλογικού νόμου. Και προκρίνει ένα σύστημα «γερμανικού τύπου», όπου ένας αριθμός βουλευτών εκλέγεται σε μονοεδρικές περιφέρειες με σταυρό και ένας άλλος σε μείζονες περιφέρειες (π.χ. Πελοπόννησος) με λίστα. Ο Αντώνης Σαμαράς έχει διαφοροποιηθεί από αυτό, με κύρια ένσταση ότι η λίστα ενισχύει υπέρμετρα τον αρχηγικό χαρακτήρα των κομμάτων και δημιουργεί έλλειμμα αντιπροσωπευτικότητας μεταξύ ψηφοφόρου- βουλευτή.

Το θέμα είναι κάπως ιδιαίτερο, γιατί και οι δύο πλευρές έχουν τα επιχειρήματά τους. Ας δούμε με απλούς όρους, μερικά από τα δεδομένα.

 

Λίστα για την ανάδειξη των βουλευτών. Ενδεικτικά:

Υπέρ

-ο βουλευτής δεν χρειάζεται πολλά χρήματα ή διασυνδέσεις για να γίνει ψηφισθεί

-ο αρχηγός του κόμματος μπορεί να διαμορφώσει συμπαγή κοινοβουλευτική ομάδα

-ο βουλευτής δεν είναι επιρρεπής στα ρουσφέτια

-ο αρχηγός μπορεί να προσελκύσει υποψηφίους που δεν θέλουν να μπουν στο κυνήγι του σταυρού

Κατά

-ο βουλευτής εξαρτάται αποκλειστικά από αυτούς που καταρτίζουν τις λίστες

-η ευθύνη των πολιτικών έναντι του πολίτη γίνεται κυρίως συλλογική

-ο πολίτης δεν μπορεί να επιλέξει με κριτήρια προσώπου

-οι εσωτερικές τάσεις ενός κόμματος μπορεί να υποεκπροσωπηθούν

Καμία παραλλαγή δεν είναι τέλεια. Πάντα κάτι κερδίζεις και κάτι χάνεις. Όμως, πιστεύω πως υπάρχει ένα εκλογικό σύστημα που μπορεί να έχει εν μέρει τα πλεονεκτήματα της λίστας, χωρίς να έχει τα μειονεκτήματά της. Η δημιουργία νέων εκλογικών περιφερειών, με μέσο όρο βουλευτών 7-8, όπως έχει πει η ΝΔ. Γιατί:

 

1. Είναι τόσο μικρή, έτσι ώστε ο πολιτικός να μπορεί να προσεγγίσει κατ’ ιδίαν τον πολίτη, χωρίς πολυδάπανη εκστρατεία και διασυνδέσεις.
2. Είναι τόσο μεγάλη, που με την κατάλληλη εξομάλυνση, μπορούν αντιπροσωπεύονται σχετικώς αναλογικά όλες οι πολιτικές δυνάμεις.
3. Ο πολίτης ψηφίζει και με κριτήρια που αναφέρονται στο πρόσωπο του βουλευτή: ικανότητα, ιδεολογία, ήθος.
4. Η ευθύνη εξατομικεύεται στο βουλευτή και παράλληλα εκείνος μπορεί να αποδείξει άμεσα την αποδοχή που έχει από τους πολίτες. Κάτι που συνιστά ισχυρό αντίβαρο σε αποκλεισμούς και μεθοδεύσεις.
5. Για την ομάδα των προσώπων που δεν θέλουν να εκτεθούν στο κυνήγι του σταυρού (καλώς ή κακώς), υπάρχει το ψηφοδέλτιο επικρατείας.  
6. Τα μεγάλα κόμματα π.χ. το ΠΑΣΟΚ, η ΝΔ, είναι συνασπισμοί τάσεων. Έτσι ενδυναμώνεται το πολιτικό σύστημα, εφόσον όλες οι τάσεις εκπροσωπούνται αναλογικά εντός των κοινοβουλευτικών ομάδων.
   
   
   Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, τα προβλήματα διαπλοκής θα παραμείνουν. Ο μόνος τρόπος για να περιορισθούν –οριστικώς δεν πρόκειται ποτέ να εξαλείφουν-  είναι ένας συνδυασμός μέτρων πολύ ευρύτερων από τον εκλογικό νόμο (π.χ. νόμος για το πολιτικό χρήμα, λειτουργία ΜΜΕ, ανεξάρτητες αρχές, ηλεκτρονική διακυβέρνηση κλπ.). 
   
   
   Ομοίως, και ο τρόπος ανάδειξης των νέων υποψηφίων βουλευτών. Η εσωκομματική δημοκρατία- για λόγους όχι τεχνικούς τόσο, όσο ελληνικής συνταγματικής ιστορίας- θα είναι μάλλον δύσκολο να επιβληθεί δια νόμου. Επομένως, καταρχάς εναπόκειται στα πολιτικά κόμματα, κάποτε να εφαρμόσουν τους κανόνες που συνήθως προβλέπονται από τα καταστατικά τους.
   
   
   φωτό: Fanboy30