Η κ. Κωνσταντίνα Μπότσιου, Γενική Διευθύντρια του Ινστιτούτου Δημοκρατίας «Κ.Καραμανλής» και αν.καθηγήτρια (Παν. Πελοποννήσου), γράφει για τον εκσυγχρονισμό των κομματικών δομών μέσω της κρίσιμης ομάδας της νεολαίας, της διαρκούς επιμόρφωσης και αξιολόγησης.
Τα πολιτικά κόμματα στην εποχή της κρίσης: ευκαιρία για εκσυγχρονισμό;
Η Μεταπολίτευση επένδυσε στη δημιουργία ισχυρών κομμάτων διακυβέρνησης. Θεωρούνταν προϋπόθεση για την πολιτική σταθερότητα και τη δημοκρατία. Το Σύνταγμα του 1975 αφομοίωσε πικρά «μαθήματα» από την διάλυση και τη θεσμική ένδεια των κομμάτων, οι οποίες διευκόλυναν το πραξικόπημα του 1967. Διόρθωνε την ενδημική αστάθεια του ελληνικού κοινοβουλευτισμού που, εκτός από τις «μεσοβασιλείες» ισχυρών ηγετών (Ελευθέριος Βενιζέλος, Κωνσταντίνος Καραμανλής), ταλανιζόταν από τον φατριασμό και τις ενδο- ή διαπαραταξιακές μεταλλάξεις βουλευτών, ενίοτε και αρχηγών κομμάτων.
Εν πολλοίς ο στόχος επετεύχθη. Οι αρχηγοί των κομμάτων είναι σήμερα πανίσχυροι, η κομματική συνοχή ιστορικά απαράμιλλη. Ωστόσο, προέκυψαν νέες παθογένειες. Τα κόμματα μένουν ενωμένα περισσότερο χάρη στην προοπτική της εκλογικής νίκης παρά ως φορείς και εκπρόσωποι αξιών, ακόμα και όταν οι αρχηγοί τους συνδυάζουν ηγετικά χαρίσματα με βαθειά ιδεολογική σκέψη. Η επί δεκαετίες ενίσχυση του αρχηγού ως κεντρομόλου δύναμης απέτρεψε τη θεσμοποίηση των κομμάτων και τη συμπόρευση τους με την εξέλιξη της κοινωνίας. Σαν συνέπεια, η μικροπολιτική συχνά επισκιάζει την πολιτική, η μοναχική στρατηγική το συλλογικό αποτέλεσμα, ο εκλογικός πρωταθλητισμός τη διακυβέρνηση. Πολλές αδυναμίες της διακυβέρνησης μπορούν να προβλεφθούν ήδη από τη λειτουργία των κομμάτων: υπέρμετρες και κατακερματισμένες δαπάνες, πελατειακοί διορισμοί, έλλειμμα αξιολόγησης, περιχαράκωση στελεχών σε στεγανά δίκτυα.
Η σημερινή οικονομική κρίση υπαγορεύει και στα κόμματα αλλαγή της σχέσης τους με το κράτος, κυρίως σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση και τη στελέχωση. Κόμματα που εκ των πραγμάτων δεν θα προσδοκούν οικονομική κάλυψη από τη μελλοντική νομή του δημόσιου ταμείου, αναγκαστικά θα αναζητήσουν πολιτικό προσωπικό και πέρα από το γέννημα-θρέμμα τους. Θα ρισκάρουν σε πρόσωπα με επαγγελματικές και διοικητικές περγαμηνές, ικανά να λειτουργούν σε συνθήκες ανοιχτού ανταγωνισμού, συνθήκες αναντικατάστατες για την παραγωγή καινοτομίας, αριστείας και διαφάνειας. Τα «κομματικά» ένσημα θα είναι πάντα ευπρόσδεκτα, αλλά όχι προϋπόθεση για την «αξιοποίηση», πρακτική που θα υποκινήσει και τις επόμενες γενιές κομματικών στελεχών να προκόψουν έξω από την κομματική επετηρίδα. Κρίσιμη ομάδα αποτελεί η νεολαία, όπου χιλιάδες δυνητικά στελέχη χάνονται για τα κόμματα, άρα και για τη δημόσια διοίκηση, επειδή, για τους περισσότερους, η κομματική εργασία δεν συμβιβάζεται εύκολα με μια «πραγματική δουλειά» και με κινητικότητα στον ιδιωτικό τομέα.
Οι ευρωπαϊκές «καλές πρακτικές» μπορούν να αποτελέσουν και εδώ υπόδειγμα. Τα μεγάλα ευρωπαϊκά κόμματα, κυρίως της κεντροδεξιάς, αναβαθμίζουν συνεχώς το πολιτικό προσωπικό τους επενδύοντας προπάντων στους νέους. Κλειδί είναι η διαρκής επιμόρφωση και αξιολόγηση: βελτιώνουν τη διοίκηση του κόμματος, εκδημοκρατίζουν τις δομές του, ανανεώνουν το ενδιαφέρον της κοινωνίας και, χωρίς τη θέσπιση δαιδαλωδών ασυμβίβαστων, περιορίζουν τις μετακινήσεις δημοσίων υπαλλήλων στα κόμματα ή στις κυβερνήσεις. Οι επιστημονικές και πολιτικές προϋποθέσεις της διαρκούς πολύπλευρης επιμόρφωσης επιβάλλουν μακροπρόθεσμο πολιτικό σχεδιασμό με ορίζοντα δεκαετιών πέρα από την τρέχουσα πολιτική πρακτική.
Επειδή είναι σύμφυτα με την κοινοβουλευτική δημοκρατία, τα κόμματα πετυχαίνουν όχι όταν απλώς παράγουν πολιτική για το σήμερα, αλλά όταν προσφέρουν στους πολίτες ηγεσία και σχέδιο για το μέλλον. Ο εκσυγχρονισμός των κομμάτων είναι αναγκαίος για τη δημοκρατία και αντίδοτο στο λαϊκισμό. Ιδιαίτερα σε εποχές κρίσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου